Paweł Telus
Paweł Telus -historyk, regionalista, badacz, kolekcjoner, społecznik. Odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Medalem Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej w 2022 roku. Wyróżniony dyplomem uznania przez tego samego Ministra w 2021 za działalność historyczno – patriotyczną.
Prezes i założyciel Stowarzyszenia „PUŁK OPOCZYŃSKI 1863-1864”. Strażak, ochotnik, członek wspierający w Ochotniczej Straży Pożarnej w Prymusowej Woli. Odznaczony odznaką Wzorowy Strażak w 2000 roku oraz Brązowym Medalem Za Zasługi Dla Pożarnictwa w 2022 roku. Honorowy dawca krwi. Współautor książki „Gmina Sławno wczoraj i dziś” 2017 rok. Pomysłodawca i współautor odcinka „Jednostka wojskowa w Sławnie” serii „Opoczno Miasto Nieznane” w 2022 roku realizowanej przez Muzeum Regionalne w Opocznie.
Paweł Telus razem ze Stowarzyszaniem „PUŁK OPOCZYŃSKI 1863-1864” prowadzi między innymi na terenie Powiatu Opoczyńskiego, powiatów ościennych i innych częściach kraju badania oraz poszukiwania dotyczące różnych okresów, postaci i wydarzeń historycznych. Dzięki temu działaniu na terenie Powiatu Opoczyńskiego, w gminach Sławno, Żarnów, Białaczów. Paradyż prowadzone były prace poszukiwaczo – ekshumacyjne, prace archeologiczne i inne. Współpracował z Adamem Sikorskim, autorem programu „Było, nie minęło… Kronika Zwiadowców Historii”, który od lat zajmuje się propagowaniem historii lokalnej. Dzięki tej współpracy udokumentował i zbadał zabytki, miejsca pamięci społecznej we wspomnianych gminach. Zaangażowany w poszukiwania legendarnego majora Henryka Dobrzańskiego ps. Hubal. Współpracuje z wiodącymi specjalistami polskimi w dziedzinie geofizyki, eksploracji, archeologii wykorzystywanej podczas badań terenowych. Stowarzyszanie propaguje poprzez elementy rekonstrukcji historycznych okres Powstania Styczniowego oraz szlaku bojowego Pułku Opoczyńskiego, którego dowódcą był ppłk. Jan Szymon Rudowski. Na cele rekonstrukcji została odlana armata czarnoprochowa, którą Stowarzyszenie wykorzystuje podczas uroczystości lub ważnych wydarzeń. Inicjator opieki nad grobami weteranów. Jako pierwszy wpisał do Ewidencji Weteranów Walk o Wolność i Niepodległość Polski groby na cmentarzu parafialnym
w Sławnie. Doprowadził do kompleksowej renowacji i odbudowy grób Juliana Krawczyka, żołnierza Legionów Piłsudskiego, weterana 1920 roku oraz pierwszego kierownika szkoły w Prymusowej Woli, grób porucznik Armii Krajowej Klary Matecz z Żylińskich, weterana 1920 roku, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego, zamordowanej przez UB i NKWD w 1946 roku. Całość projektu zrealizował w ścisłej współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. Zaangażowany w odbudowę i remont mogiły wojennej 25 Pułku Piechoty Armii Krajowej Ziemi Opoczyńsko-Piotrkowskiej w Żarnowie.
Z Instytutem Pamięci Narodowej, Oddział w Łodzi przeprowadzał prace ekshumacyjne na terenie gminy Sławno, w poszukiwaniu rozstrzelanych partyzantów przez UB i NKWD. Prowadzi poszukiwania ludzi pomordowanych z ziemi opoczyńskiej na terenie ościennych powiatów, nigdy dotąd nie odnalezionych.
Oprócz działań terenowych prowadzi spotkania, prelekcje, wystawy. Współpracuje z muzeami, instytucjami państwowymi, jednostkami wojskowymi, innymi stowarzyszeniami czy fundacjami. Organizator spotkań z żołnierzami jednostki specjalnej „GROM” w Opocznie.
Paweł Telus prowadzi również działalność związaną z propagowaniem ochrony przeciwpożarowej. Jest pomysłodawcą i organizatorem jednej z największych imprez strażackich w kraju, czyli Zlocie Strażackim w Prymusowej Woli. Impreza gromadzi z roku na rok strażaków oraz rzesze sympatyków pożarnictwa nie z tylko z Polski, ale również z zagranicy. Organizator szkoleń, spotkań i manewrów strażackich. Współpracuje z jednostkami OSP na terenie Województwa łódzkiego i jednostkami PSP.
Z jego inicjatywy został wyremontowany pierwszy sztandar strażacki w OSP Prymusowa Wola, który zachował walory użytkowe, bez pozbawienia akcentów historycznych. Koordynator odnowienia konserwatorskiego stuletniej chorągwi kościelnej wsi Prymusowa Wola w parafii Sławno.
